آشنایی با اجزای مدل کسب و کار، مثال در یک اسباب بازی فروشی
مدل کسب و کار نتیجه همکاری 470 کارآفرین، استاد و مدیرعامل از 45 کشور است. کاری که آن‌ها توانستند انجام دهند، این بود که هر مدل کسب‌وکار را به 9 بلوک اصلی که هر کسب‌وکاری را تشکیل می‌دهد، تجزیه کنند. معمولا مدل کسب و کار و اجزای آنرا روی یک بوم یا تابلوی مدل کسب‌وکار قرار میدهیم تا بتوانیم بصورت تیمی درباره بهبود آن فکر کنیم و ایده ها را توسعه دهیم. استفاده از بوم مدل کسب و کار هیچ محدودی ندارد و همه کسب و کارها میتوانند از آن استفاده کنند. به عبارت دیگر از بزرگترین شرکت‌ها تا یک مغازه کوچک یا حتی کسب و کار خانگی و موسسات خیریه را میتواند توصیف کند. حالا بیایید با این 9 بخش بصورت دقیقتر و همراه با مثال آشنا شویم.
مرکز بوم مدل کسب و کار
بخش مرکزی بوم، ارزش پیشنهادی است که همه‌چیز حول محور آن شکل می‌گیرد.
1-ارزش پیشنهادی: ارزش پیشنهادی همون سودیه که برای مشتری ایجاد میکنید و یا راه حلیه که برای مشکل مشتری دارید. ارزش پیشنهادی موجب جذب مشتری میشود و باعث میشود شما را به رقبا ترجیح دهد. ارزش پیشنهادی میتواند مواردی مانند قیمت مناسبتر یا کیفیت بهتر یا تحویل سریعتر یا … باشد.
سمت راست بوم مدل کسب و کار
سمت راست بوم بر “تعامل با مشتری تمرکز دارد”. تعامل با مشتری به معنای خدمت دهی بهتر به مشتریان و جذب و حفظ مشتری است. سمت راست از سه بخش زیر تشکیل شده است:
2-بخش‌بندی مشتری: معمولا به دلیل محدودیت منابع نمی توان به همه بازار هدف محصول و خدمات خود را ارائه کنیم. بنابراین مشتریان در بازار هدف را شناسایی و بخش بندی و اولویت‌بندی میکنیم تا روی همان بخش تمرکز کنیم. برای مثال بخش های مشتری ما میتواند خانواده‌ها، کودکان، کسب‌وکارها باشند.
3-ارتباط با مشتری: ارتباط با مشتری درمورد نحوه حفظ و وفادارسازی مشتریان است مثلا از طریق پشتیبانی عالی، پیشنهادهای ویژه و تبریک مناسبتی و روشهای دیگه میتوانیم ارتباط بهتری با مشتری برقرار کنیم.
4-کانالهای ارتباطی: کانالها واسطه بین کسب و کار و مشتریان هستند و نقش مهمی را در تجربه مشتری ایفا میکنند. کانالها نقاط تماس با مشتری هستند و وظایفی نظیر اطلاع رسانی و بازاریابی و ارتباط با مشتری و ارائه محصول را انجام می دهند. کانالهای ارتباطی می تواند مواردی مانند فروشگاه حضوری، وب‌سایت، شبکه‌های اجتماعی و غیره باشد
سمت چپ بوم مدل کسب و کار
این بخش به زیرساختها و منابع لازم برای اجرای کسب‌وکار می‌پردازد و شامل سه بخش زیر است:
5-منابع کلیدی: دارایی مورد نیاز برای عملکرد صحیح کسب و کار است که باعث می شود بتوانیم ارزش پیشنهادی را ارائه کنیم. توجه داشته باشید که منابع کلیدی فراتر از مکان کسب و کار و تجهیزات اولیه است و شامل مواردی مانند سیستم نرم افزاری و پرسنل قوی و مواد اولیه و اجناس مرغوب و برند و … است.
6-فعالیتهای کلیدی: فعالیت مورد نیاز برای عملکرد صحیح کسب و کار است که باعث می شود بتوانیم ارزش پیشنهادی را ارائه کنیم. فعالیت کلیدی شامل مواردی مانند فروش حضوری و آنلاین، تامین مواد اولیه و اجناس مرغوب، ارائه خدمات باکیفیت و مدیریت سایت و پیج و … است.
7-شرکای کلیدی: متحدان یا شرکای کلیدی به ما کمک میکنند تا کمبودهایی که در منابع و فعالیتهای کلیدی داریم را جبران کنیم و محصول یا خدمت سریعتر و ارزانتری را به مشتری ارائه کنیم. شرکای کلیدی می توانند تأمین کنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل، کسب و کارهای همکار و .. باشند.
پایین بوم مدل کسب و کار
پایین بوم مربوط به ابعاد مالی کسب و کار است و شامل دو بخش زیر است.
8-ساختار هزینه: هزینه‌های موردنیاز برای اجزای مدل کسب‌وکار هستند که می تواند مواردی مانند اجاره، خرید کالا، تبلیغات، حقوق کارمندان باشد
9-جریان‌های درآمدی: درباره روشهای درآمدزایی کسب و کار و قیمت‌گذاری مناسب است که می تواند فروش مستقیم، فروش واسطه ای و تبلیغات و غیره باشد.
اجزای مدل کسب و کار در یک اسباب بازی فروشی
برای درک بهتر بیایید این بار داستان را با رضا شروع کنیم. رضا از کودکی عاشق اسباب‌بازی بوده و همیشه دوست داشته فروشگاهی پر از اسباب‌بازی‌های خاص و باکیفیت داشته باشد. او نمی‌خواهد فقط یک مغازه معمولی داشته باشد که اسباب‌بازی‌های تکراری و بی کیفیت و خسته کننده می‌فروشد، بلکه می‌خواهد تجربه‌ای متفاوت برای بچه‌ها و والدینشان ایجاد کند. بنابراین ارزش پیشنهادی رضا عبارتست از: ارائه اسباب‌بازی‌های سرگرم کننده، آموزشی و خلاقانه و با قیمت مناسب که به رشد فکری و مهارتی کودکان کمک کند.
رضا باید بخش بندی مشتریان را انجام دهد تا مشتریانش را اولویت بندی کند. مشتریان او عبارتند از خانواده‌هایی که به رشد ذهنی و خلاقیت کودکانشان اهمیت می‌دهند، مهدکودک‌ها و مدارس که به دنبال وسایل کمک‌آموزشی هستند و حتی افرادی که برای هدیه دادن به دنبال اسباب‌بازی‌های خاص و جذاب هستند.
حالا چطور میتواند به این مشتریان دسترسی پیدا کند؟ او باید کانالهای ارتباطی مناسبی داشته باشد. یک فروشگاه فیزیکی برای تجربه حضوری، یک فروشگاه آنلاین برای سفارش آسان، و صفحات اینستاگرام و تلگرام برای معرفی جدیدترین محصولات و ارائه پیشنهادهای ویژه. حتی میتواند در بازارهای محلی و نمایشگاه‌های کودک هم حضور داشته باشد.
اما تنها پیدا کردن مشتری کافی نیست. او باید ارتباط با مشتریان را بخوبی برقرار کند. بنابراین یک باشگاه مشتریان راه‌اندازی می‌کند که والدین بتوانند از تخفیف‌های ویژه و جشنواره‌های مخصوص کودکان استفاده کنند. همچنین، او یک سیستم کارت وفاداری ارائه می‌دهد که بعد از هر 10 خرید، یک اسباب‌بازی کوچک رایگان هدیه بدهد.
برای اینکه فروشگاه به درستی کار کند، رضا به منابع کلیدی نیاز دارد. یک مکان مناسب برای فروشگاه، انبار برای نگهداری اسباب‌بازی‌ها، تأمین‌کنندگان مطمئن برای محصولات، و یک فروشنده آگاه که بتواند به مشتریان بهترین پیشنهادها را بدهد.
بعد از تأمین منابع، باید فعالیتهای کلیدی را مدیریت کند. او باید موجودی محصولات را به‌روز نگه دارد، تبلیغات مناسب انجام دهد، سفارش‌های آنلاین را سریع ارسال کند، و فضای فروشگاه را به شکلی طراحی کند که بچه‌ها و والدین از حضور در آن لذت ببرند.
اما رضا نمی‌تواند همه کارها را به‌تنهایی انجام دهد، پس به شرکای کلیدی نیاز دارد. او با تولیدکنندگان و عمده فروشان اسباب‌بازی قرارداد می‌بندد، با مهدکودک‌ها و مدارس برای تأمین وسایل کمک‌آموزشی همکاری می‌کند و با شرکت‌های پستی برای ارسال سریع سفارش‌های آنلاین در ارتباط است.
اما چطور درآمد کسب کند؟ هم اکنون جریان‌های درآمدی رضا از فروش مستقیم اسباب‌بازی‌ها در فروشگاه و فروش غیرمستقیم و آنلاین است. اما او ایده‌ای دیگر هم دارد: برگزاری کارگاه‌های بازی و خلاقیت برای کودکان، فروش بسته‌های اشتراکی ماهانه اسباب‌بازی‌های آموزشی و حتی اجاره اسباب‌بازی‌های گران‌قیمت برای والدینی که نمی‌خواهند هزینه زیادی کنند.
در نهایت، رضا باید ساختار هزینه‌های کسب‌وکارش را مشخص کند. اجاره فروشگاه، هزینه خرید اسباب‌بازی‌ها، حقوق کارکنان، تبلیغات، هزینه ارسال سفارش‌ها و برگزاری رویدادها، همه این‌ها بخش‌های اصلی هزینه‌های او هستند که باید به‌درستی مدیریت شوند. و این‌گونه است که رضا، با استفاده از 9 بخش اصلی مدل کسب‌وکار، فروشگاه اسباب‌بازی خود را مدیریت می‌کند.